Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) iktidar ve muhalefete geçtiği yıllarda Adana'dan 3 önemli isim partide genel sekreterlik makamında görev almıştır.

Bu üç isim sırasıyla;
- Mustafa Hilmi Uran: 1946 - 1947
- Kasım Gülek: 1950 - 1959
- Kemal Satır: 1962 - 1965

MUSTAFA HİLMİ URAN KİMDİR?

1884 tarihinde Muğla’nın Bodrum Kasabası’nın Eskiçeşme Mahallesi’nde doğdu. İlköğrenimini Bodrum ve Sakız’da, ortaöğrenimini Fethiye ve Demirci’de tamamladı. İzmir İdadisi’nde yatılı okudu, 1908 yılında Mülkiye Mektebi’nden mezun oldu.

Menemen ve Çeşme’de kaymakamlık yaptı. Bolşevik İhtilali üzerine Kars Liva yöneticiliğine atandı. Ekim 1919’da yapılan seçimle son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Muğla Milletvekili olarak yer aldı.

1921’de İtalyanlardan kurtarılan Antalya Mutasarrıflığı’na, 3 Ağustos 1923’de Adana Valiliği’ne getirildi. Adana Valiliği sırasında Ankara İstiklal Mahkemesi’nde yargılanacak olan 2 kişiyi ödeneksizlik sebebiyle Ankara’ya göndermediği için hakkında dava açıldı, İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı.

31 Ağustos 1925 tarihinde Adana Valiliği’nden istifa etti. Akabinde Ankara’da Milli İthalat ve İhracat Şirketi Genel Müdürlüğü görevine getirildi. Bu görevde 4 ay çalışan Hilmi Bey, 1926’da CHF Adana Bölgesi Müfettişliği görevine getirildi, genel müdürlükten istifa etti.

TBMM 3. Yasama Dönemi seçimlerinde Adana Milletvekili olarak yer aldı. TBMM 3. Yasama Dönemi’nden 8. Yasama Dönemi’ne kadar Adana Milletvekilliği görevini sürdüren Hilmi Uran, bu süre zarfında 3 kez TBMM Başkanvekilliği yaptı.

1946 yılında CHP Genel Sekreteri oldu.

Kasım 1947’den itibaren CHP Genel Başkanvekilliği görevini yürüttü.

Hilmi Uran, 5. İnönü Hükümeti’nde Nafıa Vekili (Bayındırlık Bakanı), 2. Bayar Hükümeti’nde Adliye Vekili (Adalet Bakanı), 2. Saraçoğlu Hükümeti’nde ise Dâhiliye Vekili (İçişleri Bakanı) olarak görev yaptı.

1950 seçimlerinde Seyhan Milletvekili adayı olan Hilmi Uran, Demokrat Parti’nin seçimleri kazanması üzerine milletvekilliği sona erdi.

22 Ekim 1957 gecesi İstanbul’da vefat etti. Cenazesi İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Fransızca ve Rumca bilen Uran’ın 3 adet telif eseri vardır.

KASIM GÜLEK KİMDİR?

Kasım Gülek 1905 yılında Adana’da doğdu. Babası İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Çukurova bölge sorumlusu olduğu için küçük yaştan itibaren memleket meselelerinin tartışıldığı ortamda büyüdü.

İlkokulu Adana Turan Mektebi’nde başladı, daha sonra gittiği Galatasaray’dan (o zaman ki adıyla Mektebi Sultani) Robert Kolej’e geçti ve buradan mezun oldu. 1928’de Paris’teki Ecole des Sciences Politiques’i bitirdikten sonra Columbia Üniversitesinde iktisat dalında doktorasını tamamladı.

Rockefeller Vakfı bursiyeri olarak daha sonra Londra Üniversitesinde ve Keynes’in öğrencisi olduğu Cambridge Üniversitesi’nde İktisat ve Maliye bölümlerinde öğrenim gördü, daha sonra Almanya’da Berlin ve Hamburg Üniversitelerinde doktora sonrası çalışmalar yaparak hukuk eğitimini tamamladı.

Atatürk’ün talimatıyla siyasete giren Gülek, Bilecik’ten milletvekili seçilerek Meclis’e girdi, iki dönem Bilecik milletvekilliğinden sonra 1946 yılında Adana’dan milletvekili seçildi. TBMM Ticaret Komisyonu Başkanlığı yapan Gülek 1947’de Hakan Saka kabinesinin en genç bakanı olarak Bayındırlık Bakanlığı’na, 1948’de de Ulaştırma Bakanlığı’na getirildi. 1949 yılında Kore’ye giderek orada yeni göreve başlamış olan Birleşmiş Milletler Kore Komisyonu’nun Başkanlığına seçildi.

1950 seçimlerinde büyük yenilgiye uğrayan CHP’nin genel sekreteri seçme yetkisinin Parti Meclisi’nden alınarak delegelere verildiği ilk kurultay olan VIII. Kurultay’ında genel sekreter seçildi. Bundan sonra XV’inci Kurultay’a kadar yapılan tüm kurultaylarda da genel sekreter seçilen Gülek, 1950 ile 1959 yılları arası aralıksız olarak CHP Genel Sekreterliği görevini sürdürdü. Yoğun memleket gezileri ve siyaseti halkla iç içe yapmasından dolayı halk arasında ‘çarıklı politikacı’ lakabıyla anılan Gülek, CHP’nin yeniden güçlenmesinde büyük rol oynadı.

1959 yılında görevinden istifa eden Gülek, 1961 yılında Adana Milletvekili seçilip, Adana İli temsilcisi olarak Temsilciler Meclisi’ne seçildi. 1965 yılında Adana’dan bağımsız milletvekili seçilen Gülek 1968 yılında Kuzey Atlantik Asamblesi Başkanlığı’na seçildi. 1969 yılından 1973’e kadar Cumhuriyet Senatosu üyeliği yaptı.

Uluslararası kariyerinde ise, Birleşmiş Milletler Kore Komisyonu Başkanlığı, Kuzey Atlantik Asamblesi Başkanlığı, Avrupa Konseyi Kurucu Üyeliği, Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi Başkan Yardımcılığı, NATO Parlamenterler Konferansı Başkan Yardımcılığı, Atlantik Enstitüsü Başkanlığı, Doğu Akdeniz Kalkınma Enstitüsü İkinci Başkanı görevlerinde bulundu.

Gülek, İngilizce, Fransızca, Almanca, Farsça, Arapça ve Korece dâhil 8 dil biliyordu. Gülek, 1996 yılında 91 yaşındayken vefat etti. Gülek, iki çocuk babasıydı (Kızı Milletvekilliği ve Bakanlık yapan Tayyibe Gülek‘tir).

KEMAL SATIR KİMDİR?

1911 yılında Adana’da doğdu. 1930’da Adana Lisesi'ni, 1936’da İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirdi.

Adana'da serbest doktor olarak çalıştığı sırada CHP il örgütünde çeşitli görevler aldı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) saflarında siyasi hayatına başladı.

1943'te Adana Milletvekili olarak TBMM'ye girdi. 1943-1945 yılları arasında parti müfettişliği yaptı. 1946’da CHP Merkez Yönetim Kurulu Üyesi oldu. 1949-50 yılları arasında Ulaştırma Bakanı olarak görev yaptı. 1957'de yine Adana’dan milletvekili seçildikten sonra, parti meclisi üyeliği ve ge­nel sekreter yardımcılığı (1957-60) yaptı. 27 Mayıs 1960 ihtilâli sonrasında Kurucular Meclisi üyeliğine seçildi. 1961 seçimlerinde Elazığ’dan milletvekili seçildi ve 1962’de CHP Genel Sekreteri oldu. Üçüncü İnönü Koalisyon Hükümeti’nde Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı.  1965’te yapılan CHP Genel Kurulu’nda genel sekreterliğe Satır’ın yerine Bülent Ecevit seçildi. Aynı yıl yapılan seçimlerde Elazığ’dan, 1969 seçimlerinde Adana milletvekili seçildi. 1972'de İsmet İnönü'nün CHP genel başkanlığından ayrılmasına yol açan beşinci olağanüstü kurultaydan sonra Satır da CHP'den ayrıldı ve Cumhuriyetçi Parti’nin (CP) kurucuları arasında yer aldı ve bu partiye genel başkan oldu. Bu siyasi örgütün Güven Partisi ile birleşmesi sonucunda Cumhuriyet­çi Güven Partisi (CGP) adını alan partide genel başkan yardımcılığına getirildi. 12 Mart 1971 Muhtırası’ndan sonra kurulan Ferit Melen Hükümeti’nde Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı (1972-74) görevlerine getirildi.

1972’de “CHP’de Bunalım” adlı bir kitabı yazdı. 1973'te seçimleri kaybettikten sonra faal politik hayattan çekildi. 23 Mayıs 1991 tarihinde hayatını kaybetti.