Kimilerine göre siyasi bir projenin uygulanması amacıyla kurulduğu iddia edilen AK Parti, aslında devletin soğuk savaş sonrası oluşturulan dinamiklerin doğru okunmaması nedeniyle ülkede oluşan siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın getirdiği olumsuz şartların yanı sıra dışlanan kesimin  ve dışlanan siyasi görüşün bir çıkış olarak topluma  doğru. çıkış yolu olarak anlatılmasıyla kuruldu ve ilk seçimde iktidara geldi. Elbette geçmiş dönemde yaşanan siyasal yozlaşmanın topluma hakim olması da  AK Partinin iktidara gelmesini kolaylaştırmıştır. 

AK Parti , iktidara geldikten  sonra önceki dönemlerde görülen siyasi yozlaşmanın çok daha fazlası  toplumun tüm kesimlerine yayılmaya başladı. Adeta siyasal yozlaşmanın hakim olduğu  devlet düzeni olan  ‘’Kleptokrasi’’ nin  uygulandığı bir ülke haline gelmiş bulunmaktayız.  

Son yıllarda yaşadığımız ekonomik krizler  de siyasal yolsuzluğun  değişik biçimlerde ortaya çıkmasına vesile oldu. Siyasal süreç içerisinde oluşan  siyasal yozlaşmalara baktığımızda toplumda sık sık dile getirilen ve şikayet edilen  rüşvet, irtikap (cebri yiyicilik),zimmet ve İhtilas, İltimas ya da adam kayırmacılık, Nepotizm dediğimiz akraba kayırmacılığı, Kronizm olarak adlandırılan dost ya da hemşeri kayırmacılığı, Siyasal kayırmacılık  ya da partizanlık, hizmet kayırmacılığı, Logrolling denilen oy ticareti, lobicilik gibi uygulamalar  olarak sayılabilir.

Bunların dışında söyleyebileceğimiz bazı uygulamalar da karşımıza çıkmaktadır örneğin ‘’Suvasyon’’ dediğimiz gönül alma, gönül yapma gibi  iktidara geldikten sonra seçim dönemlerinde kendilerine yardım eden ve her türlü desteği sağlayan kesimlere devletin imkanlarını daha fazla sunma ve faydalandırma uygulaması.  Elbette demokrasinin uygulandığı tüm ülkelerde suvasyon dediğimiz gönül alma uygulaması görülse de bizdeki şekliyle asla görülmediği rahatlıkla söylenebilir.

Yine patronaj ve hizmetsiz memuriyet dağıtımı ya da ülkemizde bilinen adıyla arpalık uygulamalarına da  çok sık rastlamaktayız. İktidara geldikten sonra kamu kurum ve kuruluşlarında önceden çalışan üst düzeydeki bürokratların yerine siyasal yandaşlık uygulamasıyla liyakat kavramına bakılmadan yapılan atamalar ya da sayısız danışman istihdam edilmesi gibi uygulamalarda siyasal yozlaşmanın yaygınlaşmasına sebebiyet vermektedir.

Yapılan bu uygulamalara bakıldığında geçmişte ABD ‘de 19.yüzyılda uygulanan ve ‘’Spoils System’’ olarak da adlandırılan ganimet sistemi uygulamasını da şahit olmaktayız. Bir nevi parlamenter sistemden vaz geçip başkanlık sistemi uygulanan ülkemizde bu duruma da sıkça rastlamaktayız.  

Son olarak dile getirdiğimiz ve çağdaş demokrasilerde görülen  siyasal yozlaşmalar süreç içerisinde toplumu çok ciddi şekilde etkiliyor olsa da bunların dışında siyasal yozlaşmanın zirve yapmasına neden olan iktidarın kişiselleştirilmesi  ve lider diktası uygulamalarını da unutmamak gerekiyor. 25.05.2025

Mustafa ATTAROĞLU